Łabędź 

Cygnus, Cygni - Cyg

    Legenda mówi, że władca Olimpu, wszechpotężny Zeus, chciał przyjrzeć się ludziom i dlatego zamienił się w Łabędzia. W tej postaci odwiedził także spartańską królową Ledę, zaintrygowany jej urodą. Aby się do niej zbliżyć, pozwolił się prześladować olbrzymiemu orłowi, przed którym królowa go obroniła. Leda została matką pięknej Heleny, o którą wybuchła wojna trojańska.
    Gwiazdozbiór przypomina łabędzia lecącego przez Mleczną Drogę ku południowi. Biała gwiazda Deneb tworzy razem z Wegą w Lutni na zachodzie i Altairem w Orle na południu rzucający się w oczy trójkąt nieba letniego. Łabędzia można oglądać wieczorem od czerwca do stycznia. Bywa czasem zwany Krzyżem Północy.
    Nasz układ planetarny pędzi wraz z sąsiednimi gwiazdami w kierunku Łabędzia z szybkością 230 km/s. Jest to następstwo rotacji naszej Galaktyki. Słońce obiega jej jądro raz na dwieście milionów lat (jest to tak zwany rok galaktyczny).
    Nadolbrzymy Deneb i Sadir wypromieniowują dziesięć tysięcy razy więcej energii niż Słońce. Gwiazda 61 Cygni (razem z gwiazdami a, g i e tworzy równoległobok) sławna jest z tego, że była pierwszą gwiazdą, dla której wyznaczono odległość (w roku 1837). Ma niewielkiego towarzysza o masie wynoszącej zaledwie jedną setną masy Słońca. Ciało takie jest bardziej podobne do Jowisza aniżeli do gwiazdy.
    W pobliżu gwiazdy e znajduje się rzęsista mgławica (NGC 6992-5 i NGC 6960), której delikatne włókna stale się jeszcze rozprężają. Mgławica ta jest pozostałością po potężnej eksplozji supernowej sprzed stu pięćdziesięciu tysięcy lat. Mimo to do dziś stanowi ona wydajne źródło promieniowania radiowego.
    W Łabędziu znanych jest przeszło czterysta gwiazd zmiennych, a między nimi są trzy nowe. Czerwoną gwiazdę c w szyi Łabędzia można zobaczyć gołym okiem tylko w pobliżu maksimum blasku, W minimum jest dostępna do obserwacji jedynie dużymi lunetami. Blask jej słabnie aż dziesięciokrotnie w okresie czterystu siedmiu dni. Ma wówczas bardzo niską temperaturę powierzchni, wynoszącą 1640°. Jest to jedna z najchłodniejszych gwiazd. Ale w Łabędziu odkryto również najcieplejsze gwiazdy (tak zwane gwiazdy Wolfa-Rayeta), których temperatura powierzchni wynosi 80000°. Gwiazdy te nie mogą mieć więcej niż kilkadziesiąt tysięcy lat. Wyrzucają w okoliczną przestrzeń tak wielkie ilości promieniowania i materii, że może to trwać najwyżej pięćdziesiąt tysięcy lat.  
    W gwiazdozbiorze Łabędzia znanych jest przeszło tysiąc gwiazd podwójnych. Do najpiękniejszych należy układ Albireo (b Cyg), którego jaśniejszy składnik złotożółty ma niebieskiego towarzysza. Jest tam również wiele gwiazd wielokrotnych i otwartych gromad gwiezdnych. Do obserwacji małą lunetą nadaje się piękna gromada M 39 położona nad Denebem.