Nasze Gwiazdozbiory
Nasze Gwiazdozbiory

 

       

 

 

Wielki Pies 

Canis Maior, Canis Maioris - CMa

Powiekszenie

    Ten stary gwiazdozbiór przedstawia leżącego u nóg łowcy Oriona psa Lailapsosa. Już w wykopaliskach Troi archeologowie znaleźli krążek z kości słoniowej, na którym ten zimowy gwiazdozbiór był przedstawiony w postaci psa. Pies Lailapsos był darem bogini łowów Artemidy i słynął z tego, że żadne zwierzę nie mogło przed nim uciec. Król Amfitrion, przybrany ojciec Heraklesa, miał w swym rejonie tak przebiegłego lisa, iż nikt nie mógł go złowić. Na jedno polowanie zabrał ze sobą niezawodnego psa Lailapsosa, aby nieuchwytnego lisa wreszcie pochwycić. Polowanie nie rozstrzygnęło jednak sytuacji i trzeba było poradzić się Zeusa. Najwyższy sędzia ludzi i zwierząt dla świętego spokoju przeniósł sławnego psa oraz nie mniej znanego lisa na niebo. Od tego czasu Wielki Pies patrzy jednym okiem na Oriona, a drugim spoziera na pobliskiego Zająca. Lisa przewidujący Zeus umieścił na wszelki wypadek daleko, po przeciwnej stronie nieba.
    Gwiazdozbiór Wielkiego Psa bez trudu odnajdziemy na niebie. Pas Oriona skierowany jest ku jego najjaśniejszej gwieździe - ku Syriuszowi ( a CMa). jest to w ogóle najjaśniejsza gwiazda na niebie. Wysyła dwadzieścia trzy razy więcej światła niż Słońce, a znajduje się od nas w odległości dziewięciu lat świetlnych. Wśród najbliższych gwiazd (do odległości jedenastu lat świetlnych) największą jasność ma Syriusz. Jego średnica jest dwukrotnie większa od średnicy Słońca, a temperatura powierzchni dochodzi do około dziesięciu tysięcy stopni. Również masę ma dwa i pół rażą większą od masy Słońca, co u gwiazd jest rzeczą bardzo powszechną. Jednak Syriusz zwraca na siebie uwagę także tym, że ma małego towarzysza, oddalonego o kilka sekund kątowych, którego gołym okiem nie widać. Masa jego równa jest masie naszego Słońca, lecz objętość ma aż sto tysięcy razy mniejszą od objętości kuli słonecznej. Musi więc mieć gęstość sto tysięcy razy większą od gęstości Słońca. Jeden centymetr sześcienny materii pobranej z Syriuszowego towarzysza ważyłby na Ziemi około 250 kg. Przy tak dużej gęstości materia zachowuje się zupełnie inaczej niż w normalnych warunkach. Nazywamy ją gazem zdegenerowanym , a gwiazdy tego typu, co towarzysz Syriusza - białymi karłami. Do tak małej objętości kurczy się gwiazda pod koniec swego żywota w wyniku własnej grawitacji. W jej wnętrzu nie przebiegają już reakcje termojądrowe i wypromieniowuje ona jedynie wcześniej nagromadzoną energię. Są to zatem prawdziwi "emeryci gwiazdowi", którzy oszczędnie gospodarując swymi zasobami energetycznymi potrafią świecić jeszcze wiele miliardów lat.
    Dziś znamy kilkaset białych karłów, ale wszystkie leżą w niewielkiej odległości od Słońca. Ich jasność jest bardzo mała, toteż odległych nie widać nawet przez wielkie teleskopy. Z tego samego powodu ani jednego białego karła nie widzimy na niebie gołym okiem.

 

STRONA GŁÓWNA

 

SYMBOLE

 

ALFABET GRECKI

 

 

OKOŁOBIEGUNOWE

 

WIOSENNE

 

LETNIE

 

JESIENNE

 

ZIMOWE

Orion

Canis Maior

Taurus

Auriga

Gemini

Canis Minor

Monoceros

Perseus

Eridanus

Lepus

Fornax

Columba

Caelum

 

POŁUDNIOWE

 

 

Opracowano na podstawie "Nase souhvezdi" - (c) Josip Kleczek