Nasze Gwiazdozbiory

 

 

 

 

 

Astrofotografia

        Uzyskanie piêknej fotografii astronomicznej nie jest tak trudne, jakby siê to wydawa³o na pierwszy rzut oka. Fotografia astronomiczna nie jest tylko przywilejem wielkich teleskopów. Interesuj¹ce zdjêcia nieba - œlady gwiazd, widoki gwiazdozbiorów, koniunkcje planet - ka¿dy mo¿e wykonaæ zwyk³ym aparatem fotograficznym. Gdy za³o¿ymy do aparatu obiektyw o d³u¿szej ogniskowej lub bêdziemy fotografowaæ wykorzystuj¹c lunetê, uzyskamy piêkne zdjêcia S³oñca, Ksiê¿yca i mg³awic. Przy d³u¿szych ekspozycjach musimy jednak pamiêtaæ o dobowym ruchu sfery niebieskiej i korzystaæ z lunety o monta¿u paralak-tycznym. W monta¿u tym mo¿na prowadziæ aparat fotograficzny za gwiazdami tak, aby ich po³o¿enie w lunecie nie ulega³o zmianie.

        Sukces w fotografii astronomicznej zale¿y od w³aœciwie ustalonego czasu ekspozycji. Nale¿y go tak dobraæ, aby na zdjêciu by³y uchwycone ¿¹dane szczegó³y. Gdy chcemy mieæ na zdjêciu tylko jasne gwiazdy tworz¹ce charakterystyczny zarys gwiazdozbioru, bêdziemy naœwietlaæ krótko. Gdy jednak chcemy uzyskaæ znaczn¹ liczbê gwiazd i mg³awic w Drodze Mlecznej, musimy eksponowaæ d³ugo. Inaczej bêdziemy dobieraæ czas ekspozycji dla Ksiê¿yca w pe³ni, a inaczej w nowiu.

        Przybli¿ony czas ekspozycji i rozmiary fotografowanego obiektu na negatywie lub diapozytywie mo¿emy obliczyæ wed³ug wzorów, które przytaczamy dla trzech prostych sposobów fotografowania. Wzory zawieraj¹ nastêpuj¹ce wielkoœci:

E — czas ekspozycji w sekundach

R — rozmiary obrazu w milimetrach

f1 — d³ugoœæ ogniskowej obiektywu teleskopu w milimetrach

f2 — d³ugoœæ ogniskowej okularu teleskopu w milimetrach

f3 — d³ugoœæ ogniskowej obiektywu aparatu fotograficznego w milimetrach

d — œrednica obiektywu teleskopu w milimetrach

c — liczba przys³ony obiektywu aparatu fotograficznego

u — rozmiary k¹towe obiektu na niebie w minutach ³uku

A — czu³oœæ filmu w ASA

J  — moc promieniowania obiektu, podana w tabeli

        Przy bezpoœrednim fotografowaniu nieba aparatem fotograficznym nie zapomnijmy ustawiæ ostroœci na nieskoñczonoœæ. Czas ekspozycji i rozmiary obrazu wyliczymy ze wzorów:

E = c2 / (AJ )

R =  f3u / 3440

        Gdy mamy do dyspozycji lunetê o d³u¿szej ogniskowej, w miejsce okularu lunety wstawiamy aparat fotograficzny bez obiektywu. Aby uzyskaæ ostry obraz, aparat fotograficzny musimy tak umieœciæ, ¿eby film znalaz³ siê bezpoœrednio w p³aszczyŸnie ogniskowej obiektywu lunety. Ustawienie ostroœci nie bêdzie przedstawia³o problemu w przypadku lustrzanki jednoobiektywowej. Przy innych typach aparatów fotograficznych w³aœciwe po³o¿enie musimy ustaliæ metod¹ prób. Odpowiednie wzory na czas ekspozycji i rozmiary obrazu s¹ nastêpuj¹ce:

E = (f1 / d)2 / (AJ)

R = f1 u / 3440

        Nawet rozporz¹dzaj¹c tylko niewielk¹ lunetk¹, mo¿emy uzyskaæ piêkne zdjêcia astronomiczne metod¹ fotografii pozaogniskowej. Aparat z ods³oniêtym obiektywem ustawiamy na nieskoñczonoœæ i umieszczamy bezpoœrednio za okularem lunety. Obraz na matówce aparatu fotograficznego nastawiamy na ostroœæ okularem lunety. Ustawianie na ostroœæ jest bardzo proste, gdy - podobnie jak w poprzednim przypadku - dysponujemy lustrzank¹ jednoobiektywow¹. Czas ekspozycji i rozmiary obrazu, który w tym wypadku mo¿e byæ znacznie wiêkszy, wyliczamy ze wzorów:

E = [f1f3 / (f2d)]2 / (AJ)

R = f1f3u / (3440 / f2)

        Dla porównania obliczymy czasy ekspozycji niezbêdne do uzyskania fotografii Ksiê¿yca w pe³ni (m = 30', J = 200) na fiknie o czu³oœci 100 ASA (21 DIN) za pomoc¹ aparatu fotograficznego ( f 3 = 80 mm) przez lunetê (f1 = 1000 mm, f2   = 16 mm, d = 100 mm) metod¹ fotografii pozaogniskowej.

        Aparatem fotograficznym przy przys³onie 5,6 bêdziemy naœwietlaæ: 5,62/(100 x 200) = 0,0016s s = 1/500 s. Na filmie otrzymamy obraz Ksiê¿yca o œrednicy 80 x 30/3440 = 0,7 mm. Gdy u¿yjemy lunety, musimy naœwietlaæ (1000/100)2/(100 x 200) = 0,005 s = 1/200 s. Obraz Ksiê¿yca na filmie ma œrednicê: 1000 x 30/3440 = 8,7 mm. W metodzie pozaogniskowej bêdziemy naœwietlaæ [1000 x 80/(16 x 100)]2/(100 x 200) = 0,125 s = 1/8 s. Na filmie otrzymamy obraz Ksiê¿yca o œrednicy: 1000 x 80 x 30/(16 x 3440) = 43,6 mm.

        Nie nale¿y zapominaæ, ¿e czas naœwietlania zmienia siê w zale¿noœci od warunków atmosferycznych i zale¿y tak¿e od strat œwiat³a w stosowanym uk³adzie optycznym. St¹d, zanim zdobêdziemy odpowiednie doœwiadczenie, wykonajmy nieco wiêcej zdjêæ o czasach ekspozycji trochê krótszych i trochê d³u¿szych od czasu obliczonego teoretycznie. Przy fotografowaniu na filmie diapozytywowym nale¿y czas ekspozycji skróciæ o po³owê. Uzyskamy wówczas diapozytywy o lepszym kryciu.

       Poniewa¿ niebo, a tak¿e obiekty na niebie nie s¹ bia³o-czarne, nie unikajmy fotografii barwnej. Nie nadaje siê jednak do tego celu luneta, której optyka na ogó³ nie jest wystarczaj¹co korygowana na aberracjê chromatyczn¹.

 

STRONA G£ÓWNA

 

 

ASTROFOTOGRAFIA

 

PÓ£NOCNY CI¥G BIEGUNOWY

 

JASNOŒCI GWIAZD

 

TELESKOPY ASTRONOMICZNE

 

ZJAWISKA ŒWIETLNE W ATMOSFERZE

 

JEDNOSTKI CZASU

 

RUCH S£OÑCA

 

RUCH KSIʯYCA

 

ZAÆMIENIA

 

POWRÓT

 

 

 

 

Opracowano na podstawie ksi¹¿ki E.Pittich D.Kalmancok - "Niebo na d³oni"